Fen Bilimlerinde İstatistiğin Önemi
Fen bilimleri, doğayı ve olayları anlamamız için sistematik bir yaklaşıma dayanmaktadır. Bu süreçte gözlemlerden ve deneysel çalışmalardan elde edilen verilerin doğru analiz edilmesi sonuçların güvenilir ve anlamlı olması için büyük önem taşımaktadır. İşte tam da bu noktada istatistik fen bilimlerinin vazgeçilmez bir aracı haline gelir. Verilerin toplanması, organize edilmesi, analiz edilmesi ve yorumlanması sürecinde birincil entrüman istatistiktir. Örneğin bir biyoteknolog, yeni bir biyogübre türünün bitki büyümesi üzerindeki etkisini test ederken, farklı bitki gruplarını gübre kullanımı açısından karşılaştırır. Elde edilen verilerin güvenilir olup olmadığını anlamak için istatistiksel analiz kullanır. Bu analizler olmadan büyümenin gerçekten gübre nedeniyle mi yoksa çevresel faktörlerden mi kaynaklandığını anlamak mümkün olamaz. Fen bilimlerinde alınan kararlar, yalnızca bireysel gözlemlere değil verilerden elde edilen genellemelere dayanmaktadır. Örnek olarak bir ilaç geliştirme sürecini ele alırsak; ilacın etkisini belirlemek için denekler üzerinde deneyler yapılır. Bu deneylerden elde edilen sonuçlar istatistiksel olarak analiz edilmez ise ilaç etkili gibi görünebilir fakat gerçekte yan etkileri daha fazla olabilir. Bu tür yanlış genellemelerin önüne geçmek için istatistiksel yöntemler hayati önem taşımaktadır. Doğru kararlar verebilmenin temeli de istatistiksel çalışmalar sonucu atılabilmektedir. İstatistik ile deneylerden elde edilen sonuçların şans eseri mi yoksa gerçekten bir etki sonucu mu oluştuğunu anlarız. Bu sayede hatalı ve yanıltıcı sonuçların sunulmasının olasılığını büyük ölçüde azaltarak güvenilirliği arttırırız. Bir kimyager yeni bir katalizörün tepkime hızını artırıp artırmadığını test ediyorsa, sadece birkaç deney ile sonuçları sunması yeterli değildir. Birçok tekrar ve toplanan verilerin istatistiksel analizi yapılarak hata paylarının belirlenmesi ve yanıltıcı sonuçların önüne geçilmesi gereklidir. Tahmin yapmak ve model geliştirmek için de istatistik kullanılmaktadır. Meteoroloji biliminde hava tahminleri geçmiş hava durumu verilerinin istatistiksel analizine dayanmaktadır. Bu analizler olmadan gelecekteki hava koşullarını doğru bir şekilde tahmin etmek imkânsız olurdu. Benzer şekilde biyolojik sistemlerde genlerin belirli hastalıklarla ilişkisini anlamak büyük miktarda veriyi analiz eden istatistiksel yöntemler gerektirmektedir. İstatistik; fizik, kimya, biyoloji, tıp ve mühendislik gibi tüm fen bilimleri ile ilgili alanlarda kullanılmaktadır. Örnekleri daha da arttıracak olursak: Fizikte bir parçacığın hareketiyle ilgili olasılıkların hesaplanması istatistik ile mümkündür. Biyolojide popülasyon genetiği ve ekoloji çalışmaları tamamen istatistiğe dayanmaktadır. Tıpta yeni tedavi yöntemlerinin güvenilirliği istatistiksel çalışmalar ile verilerin değerlendirilmesine dayanmaktadır. Fen bilimlerinde istatistik yalnızca bir araç değil aynı zamanda bilimsel keşiflerin güvenilir ve evrensel olmasını güçlendiren temel bir yöntemdir. İstatistik bilim insanlarına verilere dayalı kararlar alma önyargıları en aza indirebilme ve geleceğe yönelik güvenilir tahminler yapma gücü vermektedir. Bu sebeplerle fen bilimlerinde istatistiğin önemini anlamak bilimin güvenilirliği ve topluma faydası açısından kritik bir gerekliliktir.