DOĞU ANADOLU BÖLGESİ TURİZMİNE YÖNELİK İKİ PROJE ÖNERİSİ
Bilindiği gibi Doğu Anadolu Bölgesi (DAB) 164.000 km²’lik yüzölçümü ile Türkiye’nin coğrafi olarak en büyük bölgesidir. Bu rakam Türkiye topraklarının yaklaşık %21’i demektir. Deniz seviyesinden yükseklik ortalaması yaklaşık 2000 m ve 7 milyona yakın nüfusun yaşadığı bir bölgedir.
Doğu Anadolu Bölgesi’nin kalkınma sorunu hem Osmanlı döneminde hem de Cumhuriyet döneminde varolagelmiştir. Bunun çok çeşitli sebepleri vardır. Örneğin, 1980 öncesi Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin bu bölgenin kalkındırılması konusuna ayıracağı çok fazla ekonomik gücü yoktu. Diğer taraftan, eski SSCB dağılmadığı için bir anlamda bölge sıkıntılı bir yer olarak algılanabilmekteydi. Ayrıca, kış mevsiminin zorluklarını bertaraf edebilecek teknolojik ve ekonomik ilerlemeler yoktu. Yine, ulaşım ve altyapı yetersizlikleri önemli idi. Bu tür olumsuzlukları çoğaltmak mümkündür. Oysa günümüzde tüm bu olumsuzlukların giderilmesi ve hatta iktisadi kalkınmanın birer lokomotifi olabilecek olanaklar ortaya çıkmıştır. Doğu Anadolu Bölgesinin kalkındırılması çabalarında turizm, ticaret, tarım ve hayvancılık gibi pek çok sektör lokomotif olabilecek durumdadır. Son yıllarda hem Türkiye’nin hem de bölgenin imkanları turizm sektörünün değerlendirilmesini daha bir ön plana çıkarmaktadır. Bu nedenle, bölgedeki turizm potansiyelinin etkinleştirilmesi için iki temel proje bu yazının kapsamı dahilinde okuyucuya sunulmaya çalışılmaktadır.
Bunlardan ilki; “Doğu Anadolu Bölgesi Tren Ringi Projesi”dir. Uzun yıllardır bu konuyu yazı ve konuşmalarımızda dile getirmemize rağmen, henüz bir çalışma başlatılmamıştır. Oysa harika bir örnek var ve yapılacak küçük mesafeli yollar ile bu projenin hayata geçirilmesi mümkündür. Örnek alınması gereken Doğu Ekspresi Treninin özellikle Kars iline yaptığı katkıdır. İşte bu trenin Doğu Anadolu Bölgesi’ni kapsayan versiyonunun hayata geçirilmesi gerekmektedir. Kars-Iğdır-Nahcivan Demiryolu çalışmaları başlamış durumdadır. Diğer taraftan Van-Iğdır Bağlantısı ve Erzincan-Elazığ Bağlantısı da kurulursa Doğu Anadolu Bölgesinin tamamını kapsayan tren yolu ağı kurulmuş olacaktır. Bu yol vasıtasıyla Türkiye’nin en bakir bölgesi olan bu bölgede turizm amaçlı dolaşan (ring atan) bir tren yolculuğu tüm yıl boyunca yaptırılabilirse, hem Türkiye’nin iç turizmine yönelik hem de uluslararası turizme yönelik önemli bir altyapı tamamlanmış olacaktır. Bu bağlantılar sadece turizm sektörünü değil, diğer sektörleri de tetikleyip geliştirecektir. Tren yolu bağlantısı şu açılardan bölge kalkınmasına katkı yapacaktır; 1- Bölge üretiminin büyük pazarlara ulaştırılması kolaylaşacaktır. 2- Bölgedeki yaylacılık, tarım ve hayvancılık faaliyetleri gelişecektir. 3- Bu güzergahta bulunan birçok bakir potansiyelin ülke turizmine ve insanların gezip-görmelerine kazandırılması mümkün olacaktır.4- Bölge insanlarının çok önemli bir bölümü 1980 sonrası dönemde göçmüştür. Göçen bu nüfusun önemli bir bölümü özellikle pandemi sürecindeki yaşanan gelişmelere de bağlı olarak köylerine geri dönme istekliliğindedir. Bu proje ile; tarımsal ve hayvansal üretimin artmasının yanında, artan talebe bağlı olarak bölgedeki ekonomik canlanma ve sosyal ilerleme olacaktır. 5- Arıcılık, organik tarım, organik hayvancılık, dağcılık, yayla turizmi ve benzeri gibi faaliyetlerin gelişerek bölgedeki gelir dengesizliğinin giderilmesine olumlu etki yapacaktır. 6- Devlet-vatandaş bütünleşmesine katkı sağlayacaktır. Bu proje ile Kışın karlı-boranlı-güneşli günlerinde ve yazın serin-yeşil-temiz hava günlerinde bölgede önemli bir turizm destinasyonu oluşturulması mümkün olacaktır.
Diğer proje ise; “Kış ve Yaz Film Şehirleri” projesidir. Bunun için örnek alınması gereken ve işletimde olan proje ise Hindistan’ın Haydarabad şehrinde bulunan “Ramoji Film City” örneğidir. Bu şehre sabah giren ziyaretçiler ancak akşama ziyaretlerini tamamlayabilmektedirler ve her türlü film çekimi ve örnekleri de ziyaretçilere sunulmaktadır. DAB, hem coğrafi özellikleri hem de iklim şartları gereği Türkiye’de ve dünyadaki her türlü kış ve yaz film çekimlerine ev sahipliği yapacak niteliktedir. Devlet öncülüğünde gerçekleştirilecek bölgenin iki yerinde biri kış diğeri yaz filmleri için oluşturulacak şehirler, hem film endüstrisinin bölgede çalışmasını sağlayarak katkı yapacaktır hem de tren ringi projesiyle bölgeye getirilen turistlerin döviz bırakmasını sağlayacaktır. Belirtilen her iki projenin gerçekleşmesi ancak devlet eliyle başlatılırsa mümkün olabilecektir. Çünkü DAB’nin şartları bu bölgede devlet öncülüğünde kalkınmayı zorunlu kılmaktadır. Sahiplenilmesi ümitlerimle…