Sıfırdan Bir Milyara Kadar Saymak
Hiç düşündünüz mü bir kişi sıfırdan bir milyara kadar sayabilir mi? Ya da daha doğrusu, sıfırdan bir milyara kadar saymak bir kişinin ne kadar vaktini alır? Bu soruyu uzun yıllardır sınıf ortamında öğrencilere sorduğunda, birkaç saatte, birkaç günde ya da birkaç ayda sayarım diye tahmin yürütenler var.
İsterseniz gelin bunu biraz matematik, biraz mantık çerçevesinde değerlendirelim. Sayı saymaya başlayan bir kişi, her bir rakam için ortalama ne kadarlık bir zaman harcar? Tabii burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus, başlangıçta 1 haneli (0-9 arası), sonra 2 haneli (10-99 arası), sonra 3 haneli (100-999 arası) ve tabi bir milyara gidinceye kadar hep 9 haneli rakamları (999.999.999’a kadar) sayıyoruz. Dolayısı ile bir, iki, üç, dört, beş derken çok daha hızlı saymak mümkünken, örneğin 878.959.647 (sekiz-yüz-yetmiş-sekiz-milyon-dokuz-yüz-elli-dokuz-bin-altı-yüz-kırk-yedi) dediğimizde çok daha uzun bir süre (yaklaşık 4,5 saniye) alır. Bu nedenle ortalama bir hesap yapıldığında, sıfırdan bir milyara kadarki bütün rakamların her birisi için ortalama 2 saniye civarında zaman harcamak gerekir. Dolayısıyla sıfırdan bir milyara saymak demek 2 milyar saniyelik bir zamana ihtiyaç var demektir.
Peki bu iki milyar saniye sizce kaç yıl, ay, hafta, gün ve saat eder? Hesabı kolay, 2 milyarı 60’a böldüğümüzde çıkan rakam 33 milyon 333 bin 333 dakikaya karşılık gelir. Bunu 60’a böldüğümüzde 555 bin 555 saate karşılık gelir. Bunu da 24’e böldüğümüzde 23 bin 148 güne ve bunu da 365’e böldüğümüzde 63,4 yıla karşılık gelir. Yani bir kişi doğduğu andan itibaren saymaya başlasa seri olarak, yemeden, içmeden, uyumadan, başka hiçbir aktivite yapmadan, insani ihtiyaçlarını karşılamadan, 24 saat kesintisiz saymaya kalkarsa bir milyar sayısına ancak 63,4 yıl sonra erişebilir.
Ama ben sayı saymaya 6 yaşında başlayacağım ve de hafta sonları sayı saymayacağım, akşam 5’den sonra saymayacağım, sabah sekizden önce saymam derseniz, yani bir devlet memuru gibi sadece mesai gün ve saatlerinde sayacağım derseniz, bir milyara kadar saymak için çok daha uzun bir zaman dilimine ihtiyaç olur. Ne kadar mı? Yaklaşık 250 yıl!
Peki bu örneğe niye ihtiyaç duyduk? Malum kâinat çok büyük, geniş, hatta sonsuz ifadesini kullanıyoruz. Hal böyle olunca, mesafeler, zaman ve diğer ölçü sistemlerinin büyüklüğünü tahayyül etmekte, anlamakta zorluklar yaşarız. Örneğin dünyanın yaşının 4,5 milyar yıl olduğunu ifade ettiğimizde, düşünün bir milyara bu kadar hızlıca saymak bile bile bu kadar vakit alırken, dört buçuk milyar yılın ne kadar uzun bir süre olduğunu idrak etmek gerçekten kolay değil. Benzer şekilde, kâinatın büyüklüğüne baktığımızda, gözle görülen ve görülmeyen, cihazlarla görülen ve görülmeyen uzaklıktaki uzay cisimlerinden, çok büyük mesafelerden bahsediyoruz; mesela ışık yılı, milyon ışık yılı gibi anlaşılması gerçekten zor kavramlardan. Dolayısıyla kâinat çok geniş ve içinde çok büyük gizemler barındırıyor. Tüm bunları rakamlarla onları ifade etmek, her zaman duygularımızı ifade ettiğimiz anlamına gelmeyebilir.