TÜBİTAK Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü (TÜBİTAK UZAY) Müdürü Mehmet Nefes, Türkiye’de geliştirilen ilk yer sabit yörünge haberleşme uydusu olarak dışa bağımlılığı azaltan ve bu gece 00.20’de uzaya fırlatılacak olan Türksat 6A projesini ve Türkiye’nin uzay misyonunu AA Analiz için değerlendirdi.
***
Soru: Türksat 6A projesi nasıl yürütüldü? Kimlerle çalışıldı?
Nefes: Türksat 6A Projesi, TÜBİTAK 1007 Kamu Kurumları Araştırma ve Geliştirme Projelerini Destekleme Programı kapsamında yürütüldü. Proje, TÜBİTAK ve Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından finanse edildi, Türksat AŞ ise son kullanıcı olarak yer aldı. Proje yönetiminde TÜBİTAK UZAY öncülüğünde, TUSAŞ, ASELSAN ve CTech gibi önemli kuruluşlar da yer aldı. Ayrıca, projenin gerektirdiği ekipmanların geliştirilmesi için birçok yerli firma ile işbirliği yapıldı.
Soru: Türksat 6A’nın teknik özellikleri neler? Uzaya fırlatılan diğer uydularımızdan farkı ne?
Nefes: Türksat 6A, 42 derece doğu boylamında görev yapacak ve yaklaşık 4,2 ton kütleye sahip ilk yerli haberleşme uydu platformudur. Hizmet ömrü yaklaşık 15 yıl olan bu uydu, 16 yıldan uzun yakıt ömrüne ve 22,5 yıl üzerinde bir tasarım ömrüne sahip, üzerinde 16 ana ve 4 yedek Ku-Bant aktarıcı bulunuyor ve 9,2 kilovata kadar güç üretebiliyor.
Türksat 6A’nın, BİLSAT, RASAT, GÖKTÜRK 2 ve İMECE gibi diğer milli uydulardan farkı, yer gözlem uydusu olmaması ve haberleşme ihtiyaçlarını karşılamasıdır. Türkiye, Türksat 1B ile kendi uydusundan haberleşme hizmetleri vermeye başladı, ardından Türksat 1C, 2A, 3A, 4A, 4B, 5A ve 5B gibi uydular devreye girdi. Ancak bu uydular yabancı yükleniciler tarafından yapılmıştı. Türksat 6A ise Türkiye’de geliştirilen ilk yer sabit yörünge haberleşme uydusu olarak dışa bağımlılığı azalttı.
Soru: Dünyada bugüne kadar kaç ülke kendi ürettiği uydusunu uzaya fırlattı? Türksat 6A’nın yerli ve milli oluşu dünya çapında ne ifade ediyor?
Nefes: Türksat 6A ile Türkiye, kendi haberleşme uydusunu yapıp uzaya gönderebilen 11 ülke arasındaki yerini alacaktır. Bu uydu, Avrupa, Kuzey Afrika ve Asya kıtasındaki geniş kapsama alanı ile çok sayıda kullanıcıya hizmet verebilecektir. Türksat 6A’nın yerli ve milli oluşu, Türkiye’yi sadece kendi haberleşme uydusunu yapan ülkeler arasına sokmakla kalmayıp, aynı zamanda uydu ve uydu kapsamında geliştirilen birçok ekipman ve alt sistemin ihracatını da mümkün kılacaktır.
Soru: Bu projenin Türkiye’nin uzay çalışmalarına katkısı nedir? Yerli ve milli Türksat 6A yeni bir dönemin başlangıcını mı temsil ediyor?
Nefes: Türksat 6A’nın yörüngede göreve başlaması ile birlikte, Türkiye’nin haberleşme uyduları alanındaki ihtiyacının önemli bir bölümü 15 yıl boyunca karşılanmış olacak ve gelecekteki talepler için yerli bir çözüm sunulacaktır. Ayrıca bu proje kapsamında yerli olarak geliştirilen ekipman ve alt sistemler, gelecekteki farklı uzay misyonlarında kullanılabilecektir. Proje, uzay alanında çalışan birçok kurumu bir araya getirerek, bu alanda yetişmiş bir insan gücü oluşturdu ve yerli firmalara yeni fırsatlar sağladı.
Türksat 6A ile Türkiye, uzay alanında rakiplerine karşı bir adım daha ilerledi ve seri üretim yapan uydu üreticileri ile benzer sürede ilk defa yerli olarak geliştirilmiş bir uydu üretti. Bu uydu, Türkiye’nin bugüne kadar ürettiği en yüksek değere sahip teknolojik üründür ve uzayda ulaştığımız en uzak nokta olan 35 bin 786 kilometrede faaliyet gösterecektir.
Soru: Türksat 6A dışında Türkiye’nin hangi alanlarda hangi uzay projeleri bulunuyor ve Türkiye’nin uzay misyonu nasıl bir yelpazeye yayılıyor?
Nefes: Türkiye’nin uzay projeleri 3 ana başlık altında toplanabilir: Yer gözlem uyduları, haberleşme uyduları ve derin uzay görevleri. Yerli olarak üretilen yer gözlem uydusu İMECE, 15 Nisan 2023 tarihinde fırlatıldı. Devam eden yer gözlem uydu projelerimiz arasında İMECE 2 ve İMECE 3, GÖKTÜRK 1 Yenileme ve GÖKTÜRK 3 bulunuyor. Türksat 6A haberleşme uydumuz ise 9 Temmuz 2024 tarihinde uzaya fırlatılacaktır.
Türkiye’nin ilk derin uzay görevi olarak başlatılan Ay Araştırma Projesi’nin tasarım çalışmaları devam ediyor. Bu proje ile Türkiye, Ay yörüngesine yerleşebilen sayılı ülkelerden (7 ülke) biri olmayı hedefliyor. Ay uydusundaki bilimsel görev yükleri ile Ay’daki suyun kaynağının ve yerel manyetik alan yapılarının keşfedilmesi hedefleniyor. Ayrıca milli imkanlarla geliştirilen Hibrit İtki Sistemi’nin uzayda ve Ay yörüngesinde ilk defa ateşlemesi gerçekleştirilecektir. Bu projeyle, milli geliştirilen ekipmanlara derin uzay tarihçesi kazandırılacak ve yeni Ay görevleri için kritik bilgi ve teknolojiler elde edilecektir.
TÜBİTAK Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü olarak, ülkemizin uydu ve gelecekteki uydu teknoloji ihtiyaçlarını karşılamak için hizmet vermeye hazırız. Sıradaki uyduyu biz yapalım.
