Türkiye’yi Orta Doğu ve Türkistan’da ticari ve siyasi olarak yön verici bir pozisyona getirmek için kapsamlı, çok boyutlu ve uzun vadeli bir strateji gereklidir. Bu strateji şu temel başlıklarda ele alınabilir:
1. Ekonomik ve Ticari Strateji
Türkiye’nin bu bölgelerde etkin bir ekonomik aktör olması için:
• Bölgesel Ticaret Ağları: Türkiye, Orta Doğu ve Türkistan ülkeleriyle serbest ticaret anlaşmaları (STA) ve gümrük birliği benzeri ortaklıklar kurmalıdır.
• Lojistik ve Ulaşım Altyapısı: Orta Koridor Projesi çerçevesinde Çin’den Avrupa’ya uzanan ticaret yollarında Türkiye’yi merkez haline getirecek yatırımlar yapılmalıdır.
• Enerji Geçiş Ülkesi Olmak: Türkiye, Türkmenistan, Kazakistan, Azerbaycan ve İran gibi enerji zengini ülkelerle enerji iş birliklerini artırarak doğalgaz ve petrol ticaretinde merkezi bir konuma gelmelidir.
• Türk Devletleri Teşkilatı’nın Güçlendirilmesi: Türk dünyasıyla ekonomik entegrasyonu artırarak, ortak ekonomik projeler hayata geçirilmelidir.
2. Jeopolitik ve Diplomatik Strateji
Türkiye, bu bölgelerde etkin bir siyasi güç olmak için:
• Çok Boyutlu Diplomasi: Türkiye, Rusya, Çin, İran, ABD ve AB , Japonya gibi küresel güçlerle denge politikası izleyerek bağımsız ve etkili bir dış politika yürütmelidir.
• Arabuluculuk ve Bölgesel İstikrar: Orta Doğu’daki krizlerde arabulucu rolü üstlenmek, Türkiye’yi bölgede güvenilir bir aktör yapar. Özellikle Azerbaycan-Ermenistan, İsrail-Filistin ve İran-Suudi Arabistan, Suriye -muhalif güçler, Afganistan – muhalif güçler gibi krizlerde aktif rol almalıdır.
• Savunma ve Güvenlik İş Birlikleri: Türk savunma sanayisini (Bayraktar SİHA’ları gibi) Orta Doğu ve Türkistan, Afrika pazarına daha fazla açarak askeri iş birlikleri geliştirmelidir.
3. Kültürel ve Sosyal Etkileşim Stratejisi
Türkiye’nin bu bölgelerde kalıcı bir etki yaratması için yumuşak gücünü artırması gerekmektedir:
• Türk Kültürünün ve Dilinin Yaygınlaştırılması: Türk Devletleri Teşkilatı ve Turan Konfederasyonu ve Yunus Emre Enstitüsü aracılığıyla kültürel etkileşim artırılmalıdır.
• Eğitim ve Akademik İş Birlikleri: Türkiye’nin üniversitelerine daha fazla Orta Asya ve Türkistanlı öğrenci çekmesi sağlanmalıdır.
• Medya ve Kamu Diplomasisi: Türkiye merkezli medya kuruluşları, Arapça, Farsça ve Rusça Çince yayınlar yaparak bölge halklarına doğrudan hitap etmelidir.
4. Teknoloji ve Dijital Dönüşüm Stratejisi
Türkiye, bölgenin dijital ve teknolojik dönüşümüne liderlik ederek etkinliğini artırabilir:
• Finans ve Dijital Ödeme Sistemleri: Türkiye’nin FinTech şirketleri, bölgedeki bankacılık sistemlerine entegre edilmelidir.
• Savunma Teknolojileri ve Siber Güvenlik: Türkiye, yerli savunma teknolojileri ve siber güvenlik çözümleri ile bölgedeki ülkelerin dijital altyapılarını güçlendirmeye yardımcı olabilir.
• Yapay Zeka ve Büyük Veri Kullanımı: Türkiye, yapay zeka ve büyük veri alanlarında bölge ülkelerine teknoloji transferi yaparak stratejik iş birlikleri geliştirebilir.
5. Enerji ve Doğal Kaynak Stratejisi
• Doğal Gaz ve Petrol Boru Hatları: Türkmenistan, Kazakistan ve İran ile enerji iş birlikleri geliştirilerek Türkiye, Avrupa’ya enerji transferinde kilit bir ülke haline getirilmelidir.
• Nükleer ve Yenilenebilir Enerji: Türkiye, bölgedeki ülkelere nükleer enerji ve yenilenebilir enerji projelerinde ortaklıklar sunmalıdır.
Sonuç
Bu stratejilerin başarılı olması için güçlü bir siyasi irade, uzun vadeli planlama ve disiplinli bir uygulama gerekmektedir. Türkiye, çok boyutlu ve dengeli bir dış politika ile ekonomik ve kültürel alanlarda etkinliğini artırarak bölgesinde lider konuma gelebilir.
Erkin SABİT ŞAVUOT
(Bilgisayar yüksek mühendisi,
Araştırmacı yazar).
Turan Konfederasyonu Genel Başkanı .
Ankara Meclisi Anadolu Birliği gbşk yrd.
Uygur Federasyonu Genel Başkanı.
Dünya Barış elçileri uzakdoğu direktörü.
Uluslararası basın yayın diplomasisi direktörü.
Uzakdoğu iş adamları yatırım finans konseyi temsilcisi .
Turan Devletleri Stratejik Araştırma Bşk.
İletişim; 05357951111, 05369820000