ŞİFA HAZİNESİ: KEÇİ BONUZU (HARNUP)
Keçiboynuzu ağacı, Akdeniz bölgesi iklimine adapte olmuş, derin kök sistemleri sebebiyle erozyona ve kuraklığa dayanıklı bir bitkidir. Kolayca ekilip, çoğaltılabilen bu ağaç, bütün yıl boyunca yeşildir ve budanmadığı takdirde, çalı formuna dönüşebilmektedir. Akdeniz bölgesinde doğal olarak yetişen bu ağaç, tarım-orman ekosistemlerinin yangından korunmasında çok önemli role sahiptir. Farmakolojik kullanımı ve gıda sektöründeki önemi sebebiyle kultivasyonu yapılabilmektedir. Eski çağlarda Araplar, keçiboynuzu tohumunu karat olarak bilinen ağırlık birimi olarak kullanıyordu. Keçiboynuzu tohumunun standart ağırlığı, zamanla elmas gibi değerli taşların ölçü birimi haline geldi. Bu birim, mücevher sektöründe günümüzde de kullanılmaktadır. Keçiboynuzu çekirdeklerinden elde edilen zamk, eski Mısırlılar tarafından cesetlerin mumyalanmasında kullanılmıştır. Gıda endüstrisinde E410 kodu ile bilinen bu ürün, besinlerde koyulaştırıcı olarak kullanılmaktadır. Günümüzde; reçel, pekmez, likör, kek, kurabiye, içecekler ve atıştırmalıkların üretiminde kullanılan keçiboynuzu meyvesi ve türevi ürünlerde bulunan aktif bileşenler; antihiperglisemik, antioksidan ve antiinflamatuar özellikleri sebebiyle, diyabet, kalp hastalıkları, gastrointestinal bozukluklar ve tümörlerin önlenmesi gibi birçok önemli sağlık probleminin kontrol altına alınmasına yardımcı olur. Bu özellikleri sebebiyle keçiboynuzu unu ve pekmezi gibi ürünler, fonksiyonel gıda bileşeni olarak büyük bir potansiyele sahiptir. Keçiboynuzu (Harnup ) meyvesi %48-56 oranında früktoz, glukoz, sukroz şekerlerini içerir. Özellikle çekirdekleri protein ve diyet lifleri bakımından zengin olup, yağ içeriği oldukça düşüktür. Harnup meyvesindeki taninler suda çözülerek, hücre içi sıvıların dengelenmesinde ve ishalin önlenmesinde görevlidirler. Ayrıca, ince bağırsakta zararlı bakterilerin büyümesini engelleyerek toksinlerin oluşumunu önlemekle ilgili vazifeleri de vardır. Yüksek oranda pektin ve diyet lifleri içerdikleri için mide barsak sisteminde faydalı bakterilerin gelişimini sağlayan doğal prebiyotik etkisi vardır. Keçiboynuzunun öğütülmesiyle elde edilen tozunda; yüksek oranda folik asid, niasin, E, B6, C ve D vitaminleri mevcuttur. Düşük oranlarda da A, B2 ve B12 vitaminleri ile 17 faklı yağ asidi bulunduğu bildirilmektedir. Harnup meyvesinde bulunan diyet liflerinin, kandaki yüksek kolesterolün düşürülmesi ve dolayısıyla hiperlipideminin önlenmesi görevi vardır. Harnup meyvesinin içerdiği biyofenolik maddeler, böbrek hasarlarının önlenmesini sağlar. İçerdiği zengin fitokimyasal bileşenler, diyabet hastalarında glukoz emilimini dengeleyerek kan şekerinin düzenlenmesine yardımcı olur. Çikolata içeriğindeki kafein ve triamin maddeleri migren ataklarının artmasına sebep olur. Harnup meyvesi ise kafein ve triamin içermez. Bu nedenle migren problemi olanların keçiboynuzu tüketmeleri önerilmektedir. Harnup meyvesi, yüksek lif içeriği ve düşük kalorili olması sebebiyle obezitenin önlenmesinde önemli bir alternatiftir. Çölyak, glüten proteinlerinin tüketilmesi sebebiyle ince bağırsakta meydana gelen iltihabi bir hastalıktır. Harnup, glüten içermez. Bu sebeple harnup unundan yapılan ürünlerin tüketilmesi çölyak hastaları için önemli bir alternatiftir. Gallik asit içermesi sebebiyle kemik kanseri ve kolon kanserinin gelişiminin önlenmesinde keçiboynuzu tüketiminin yararlı olabileceği bilimsel deneylerle gösterilmiştir. Keçiboynuzu meyvesi yüksek düzeyde Potasyum (K) ve Kalsiyum (Ca) içerir. Magnezyum (Mg) ve Fosfor (P) elementlerini ise daha az oranlarda içermektedir. Harnupta, yüksek düzeyde Demir (Fe) elementi bulunmaktadır. Mangan (Mn), Çinko (Zn) ve Bakır (Cu) da keçiboynuzunda bulunan önemli mikro elementlerdir. Makro ve mikro elementleri besinler yoluyla vücudumuza yetersiz miktarda aldığımızda, çeşitli hastalıklar ortaya çıkmaktadır. Mesela, Fe minerali eksikliğinde kansızlık görülürken, Zn minerali eksikliğinde bağışıklık sistemimizin zayıflaması ve yaraların geç iyileşmesi görülür. Bu nedenle söz konusu hastalıkların önlenmesi için zengin mineral içeriği sebebiyle harnup meyvesinin düzenli olarak tüketilmesi önemlidir.
