YAĞMURSUYU HASADI (II)
Sezgin ERÖZBAĞ
Yazar
Bir önceki makalede 11 Temmuz 2021 tarih ve 31538 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile 2 bin metrekareden büyük parsellerde inşa edilecek yapılara yağmur suyu toplama sistemi zorunluluğu getirildiğinden bahsetmiştik.
Konuya kaldığımız yerden devam ediyoruz.
Söz konusu düzenleme ile 2 bin metrekareden büyük parsellerde inşa edilecek tüm binaların çatılarında toplanan yağmur sularının, bahçe sulama veya arıtılarak bina ihtiyacında kullanılmak üzere bahçe zemini altında bir depoda toplaması amaçlanmıştır.
Diğer taraftan yönetmeliğin “Yapı Projeleri” başlıklı 57/7-a düzenlemesi ile belediyeler ve ruhsat vermeye yetkili diğer kurumlara, daha küçük parseller için de bu konuda zorunluluk getirebilmeleri yetkisi verilmiştir.
Genel kabul edilmiş kriterlere göre su stresi içinde bulunan bir ülkeyiz. Nüfus artışı, su kaynaklarının kirletilmesi, kuraklık riski olan bir coğrafyada yaşamamız ve bazı dönemlerde yağışların mevsim normallerinin altında olması gibi nedenlerle kişi başına düşen su miktarı da yıllar itibariyle düşmektedir.
Bunun için su kaynaklarımızı korumak ve suyu çok iyi değerlendirmek zorundayız.
Dünyada atıksuların bile geri kazanılarak tekrar kullanılmasının yaygınlaşmaya başladığı bir dönemde, şehir merkezlerine ve yerleşim yerlerine düşen her bir damla yağmur suyunun değerlendirilmesi şüphesiz önem arz etmektedir.
Bu nedenle yağmursuyu toplama sistemi zorunluluğunun 2000 m²’den daha küçük yapılarda da uygulanması yönünde bir an önce teşvik edici politikalar geliştirilmesi gerekmektedir.
Bu teşvik edici politikalar bugün yapılmaz ise yarın zorunluluk olarak karşımıza çıkabilir.
O halde bir an önce harekete geçmek lazım.
Şöyle bir geçmişe dönüp baktığımızda bina yapılır iken otopark alan mecburiyeti istenmiyordu. Bu gün ise iskân alabilmek için bir zorunluluk. Nitekim 3194 sayılı İmar Kanununun 37 nci madde düzenlemesi, imar planlarının tanziminde planlanan beldenin ve bölgenin şartları ile müstakbel ihtiyaçlar göz önünde tutularak lüzumlu otopark yerleri ayrılır. Otopark ihtiyacı bulunan bina ve tesislere lüzumlu otopark yeri tefrik edilmedikçe yapı izni, otopark tesis edilmedikçe de kullanma izni verilmez şeklinde olup, aynı şekilde imar mevzuatına göre bazı binalarda kapıcı dairesi ve sığınak ayrılması zorunluluğu da getirilmiştir.
Yağmur sularını toplama sistemini sadece su tasarrufu açısından da düşünmemek lazım. Bina oluklarından akan suların kanal hatlarına karışarak hatlarda şişmeye ve kanalizasyon suyunun geri teperek bina ve evlere zarar vermesinin önüne geçilmiş olmasından, sel ve taşkın riskinin azaltılmasına kadar faydaları vardır. Nitekim çarpık, hızlı ve plansız şehirleşme sonucu su kaynaklarımızın olumsuz yönde etkilenmekte olduğu, özellikle geçirimsiz yüzey alanlarının artması sonucu yağmurlarda oluşan yüzey akış suyunun büyük taşkınlara neden olduğu bilinmektedir.
Yağış sularının yerleşim yerlerinde sarnıç sistemiyle toplanarak kullanılmasının tarihsel bir gerçekliği olduğu, günümüzde bazı yerleşkelerde buna benzer uygulamaların olduğu, hatta daha da geliştirilerek akıllı şehir sistemlerinin bir parçası olduğu bilinmektedir.
Maalesef Türkiye’de yağmursuyu kullanımı yeterli değildir. Oysa yağmur sularının değerlendirilmesi su tasarrufu stratejisinin bir parçasıdır.
Diğer taraftan bu konuya ilişkin mevzuatsal düzenlemelerde mevcuttur.
Örneğin yağmursuları ile ilgili Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca hazırlanıp 23 Haziran 2017 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Yağmursuyu Toplama, Depolama ve Deşarj Sistemleri Hakkında Yönetmelik” düzenlemesi incelendiğinde; sarnıçlara yer verilerek yağmursularının toplanıp kullanılmasının istenerek buna ilişkin bir sistem geliştirildiğini görmekteyiz.
Söz konusu yönetmeliğin “Tanımlar” başlıklı;
4/v maddesinde “sarnıç”, yağmur suyunun daha sonra kullanılmak üzere depolandığı tank,
4/ıı maddesinde “yağmursuyu hasat sistemleri”, park, bahçe ve bina çatı yüzeylerine düşen yağmur sularının toplanarak kullanma, yangın veya sulama suyu olarak kullanılması için yapılan sistem,
4/jj) maddesinde “yağmursuyu tankı”,yağmursuyunun biriktirilerek bahçe sulamada kullanması için kullanılan depo,
Olarak tarif edilmiş,
“Yağmursuyu hasat sistemleri” başlıklı 16’ncı madde düzenlemesinde, “Park, bahçe ve bina çatı yüzeylerine düşen yağmursuyu sahada toplanabilir ve evlerde, işyerlerinde ve bahçelerde kullanma suyu, yangın suyu veya ticari sulama suyu olarak umuma mahsus su dağıtım ve temin sistemlerine bir alternatif olarak kullanılabilir.”
Şeklinde belirtilerek, yağmursuyu hasat sistemlerinin çeşitlerine ait bilgilere yönetmelik ekinde yer verilmiştir.
Tüm bu anlatılanlar ışığında yaşam kaynağı olan ve alternatifi de olmayan suyun her bir damlasının kıymetini bilmeli, boşa akıp gidiyorsa da kendimizi sorgulamalıyız.